عکس سلفی

با توجه به شیوع عکس های سلفی و برخی اتفاقات خطرناکی که به دلیل تلاش برای گرفتن این عکس ها رخ داده است، جنبه های گوناگون و دلایل گرایش به عکس های سلفی بررسی شده است و از منظر روان شناسی نیز رابطه آن با خودشیفتگی بررسی و مشخص شد که گرایش به سلفی با خود شیفتگی ارتباط دارد.

در ماه فوریه، گردشگران آرژانتینی در اطراف یک بچه دلفین می‌چرخیدند تا با آن عکس سلفی بگیرند. حیوانِ در معرض خطر قرار گرفته در اثر استرس و خستگی مفرط جان داد.

سپس در اوایل ماه مارس، یک قو، بعد از اینکه یک توریست او را از رودخانه ای در مقدونیه به خاطر یک عکس سلفی بیرون کشیده بود جان داد.

در حالی که مرگ هر دوی این حیوانات باعث عصبانیت گسترده ای شده بود، مردمِ بیشتری جان خود را برای گرفتن یک سلفیِ فوق العاده به خطر انداختند. در سال ۲۰۱۵، مقامات روسی حتی کمپینی راه اندازی کردند که هشدار می داد: “یک سلفی باحال، می تواند به اندازه جان شما گران تمام شود”.

یک عکس سلفی می تواند به اندازه جان شما تمام شود

دلیل؟ پلیس تخمین زده است حدود ۱۰۰ نفر از روس‌ها به دلیل تلاش برای گرفتن سلفی های متهورانه یا عکس از خودشان در موقعیت های خطرناک جان خود را از دست داده اند و یا مجروح شده اند. مانند زنی که توسط اسلحه مجروح شد (نجات پیدا کرد)، دو مرد که در هنگام نگه داشتن نارنجک منفجر شدند (نجات پیدا نکردند) و یا مردمی که در بالای قطارهای در حال حرکت عکس می اندازند.

همچنین ارتفاعات نیز سبب مرگ و میر سلفی شده اند. یک توریست لهستانی در سویل، اسپانیا، در حالی که برای گرفتن عکس سلفی تلاش می کرد، از بالای پل پرتاب شد و جان باخت. در ماه می ۲۰۱۴ یک خلبان سسنا، در حالی که می خواست سلفی بگیرد کنترل هواپیمای خود را از دست داد و خود و مسافرانش را به کشتن داد.

قرار دادن شخص در راه های آسیب زننده تنها راهی نیست که وسواس سلفی سبب مرگ شده است. یک مرد نوجوان- که گفته می شود از اختلال بدشکلی بدن رنج می برد- بعد از صرف هزاران ساعت برای گرفتن یک سلفی ایده آل، خودکشی کرد.

سلفی و اتهام خودشیفتگی

معمولاً مردمی که زیاد سلفی پست می‌کنند، هدف اتهامات خودشیفتگی قرار می گیرند. ولی با شبکه های اجتماعی مانند اسنپ چت (Snapchat) که روز به روز مشهورتر می شوند، سلفی ها بیشتر و بیشتر می شوند.

پس اینجا چه اتفاقی می افتد؟ چه چیزی در مورد تصاویر خودگرفت (self-portrait ) وجود دارد که تشدید کننده شکلی از ارتباط است؟ و چرا از نظر روان شناسی، ممکن است فردی خود را وادار کند که زندگی خود و سایرین  را به خطر بیندازد؟  (شامل حیوانات).

در حالی که هیچگونه پاسخ واضحی وجود ندارد، من به عنوان یک روان شناس این سوالات – و این پدیده خاص قرن ۲۱- را برای اکتشافات بیتشر ارزشمند می دانم.

مختصری از تاریخ سلفی

یک عکاس آمریکایی، رابرت کورنلیوس، اولین فردی بوده که عکس سلفی انداخته است. در سال ۱۸۳۹، کورنلیوس که یکی از دوربین های اولیه را استفاده می کرد، دوربین را تنظیم کرد و جلوی آن دوید.

در دسترس بودن بیشتر دوربین های اتومات در قرن ۲۰ منجر به افزایش عکس های خودگرفت شد، که یکی از مشهورترین روش های آن ایستادن جلوی آینه است.

تکنولوژی سلفی با اختراع موبایل های دوربین دار جهش بزرگی پیدا کرد، که مقدمه ای بود برای اختراع چوب سلفی که برای مدتی کوتاه وجود آن باعث خوشحالی بود: تایم آن را یکی از بهترین ۲۵ اختراع ۲۰۱۴ نام گذاری کرد. ولی منتقدان به سرعت به آن لقب عصای خودشیفتگی دادند و این چوب ها اکنون در بسیاری از موزه ها و پارک ها ، مانند والت دیزنی ممنوع هستند.

علی رغم انتقادات پیرامون عکس های سلفی، شهرت آنها افزایش می یابد.

تعداد قطعی برای آن وجود ندارد، لکن به صورت تقریبی روزانه یک میلیون تا ۹۳ میلیون پست سلفی فقط بر روی دستگاه های اندروید وجود دارد.

بیشتر دیوانگان سلفی جوان هستند

یک نظر سنجی پیو در سال ۲۰۱۴ نشان داد تعداد صحیح هرچه که باشد، بیشتر دیوانگانِ سلفی جوان هستند. در حالی که ۵۵% از جوانان هزاره جدید سلفی های خود را در شبکه های اجتماعی منتشر می کنند، فقط ۳۳% از جمعیت مربوط به متولدین سال های ۱۹۲۰ تا ۱۹۴۵، حتی می دانند که سلفی چیست.

یک گزارش انگلیسی در همین سال نشان می دهد زنان جوانتر فعالیت بیشتری در گرفتن سلفی دارند، و در هفته حدود ۵ ساعت وقت صرف عکس های سلفی می کنند. بزرگترین دلیل آن چیست؟ خوش قیافه بودن. ولی دلایل دیگری مانند برانگیختن حس حسادت سایرین و پشیمان کردن جفت خیانتکار نیز از دیگر دلایل هستند.

تقویت کننده اعتماد به نفس یا وسیله خودشیفتگی؟

برخی افراد سلفی را به عوان یک رشد مثبت می بینند.

پاملا روتلج (Pamela Rutledge) استاد روان شناسی، معتقد است آنها می توانند مردم عادی را خوشحال کنند. و آندرا لتمندی، روان شناسی در یو سی ال ای معتقد است سلفی ها به جوانان اجازه می دهند تا وضعیت و حال خود را بیان کنند و تجربیات مهم خود را شریک شوند.

برخی معتقدند که سلفی ها می توانند با نشان دادن به دیگران که فرد چقدر “با حال” است، اعتماد به نفس را  تقویت کنند و همچنین می توانند خاطرات مهم را نگهداری کنند.

هنوز هم تعداد زیادی نکات منفی در رابطه با سلفی وجود دارد. در حالی که سلفی ها گاهی به عنوان وسیله ای برای افزایش قدرت تمجید می شوند، یک پژوهش اروپایی نشان داد که زمانی که صرف نگاه کردن به سلفی های رسانه های جمعی می شود با تصور بد از بدن در میان زنان جوان در ارتباط است.

علت یا نتیجه خودشیفتگی

جدای از همه مسائلی که در ارتباط با جراحات، مرگ و میرها و بی سلیقگی ها در مورد سلفی وجود دارد، آنها به عنوان علت یا نتیجه خودشیفتگی تلقی می شوند.

پیتر گری (Peter Gray) نویسنده روان شناسی امروز، خودشیفتگی را به این صورت تعریف می کند: تصویر مغرورانه از خود به همراه بی تفاوتی نسبی نسبت به سایرین.

افراد خودشیفته مهارت های خود را بیش از حد ارزیابی می کنند و به انتقادات با عصبانیت پاسخ می دهند. همچنین آنها بیشتر قلدری می کنند و کمتر به دیگران کمک می کنند. گری می گوید پژوهشی از دانش آموزان کالج نشان می دهد  که این رفتار امروزه نسبت به ۳۰ سال گذشته بسیار شایع شده است.

آیا سلفی و خودشیفتگی همبستگی دارند؟

گوندولین سایدمن، روان شناس می گوید که رابطه ای وجود دارد. او دو پژوهش را ذکر می کند که شیوع سلفی های فیس بوک را در نمونه ای از ۱۰۰۰ نفر بررسی می کند.

مردهای این نمونه که تعداد بیشتری عکس سلفی می گذاشتند، نشانه های بیشتری از خودشیفتگی داشتند. در میان پاسخ دهندگان خانم، تعداد پست های سلفی به زیرمجموعه ای از خودشیفتگی به نام “طلب تحسین” مرتبط بود که به این صورت تعریف می شود: ” مستحق دانستن خود برای وضعیت خاص یا امتیاز و احساس برتری نسبت به دیگران”.

و در آخر: مشخص شد که سلفی و خودشیفتگی با هم در ارتباط هستند.

چگونه ما در مقابل دیگران قرار می گیریم؟

به نظر می رسد که سلفی ها شیوه نسل جدید برای بیان خود هستند.

روان شناسانی که بر روی مفهوم خود کار می کنند، دریافتند که تصور ما از خود و اینکه چگونه آن را تخمین می زنیم به وسیله دو شرط فیلتر می شود: باور (ادعاهایی که من درباره خودم دارم چقدر معتبر است) و سودمندی (ادعاهایی که درباره خودم دارم چقدر جذاب، هنرمندانه و خواستنی است).

در این رابطه، سلفی یک وسیله کامل است: راه آسانی است برای ارائه اثبات یک زندگی هیجان انگیز، استعداد و توانایی فوق العاده، تجربیات خاص، زیبایی شخصی و جذابیت.

من به عنوان یک روان شناس دریافتم که نه تنها مهم است که بپرسیم چرا افراد سلفی پست می کنند ، بلکه باید بپرسیم چرا افراد به خود زحمت می دهند تا این پست ها را ببینند.

شواهد نشان می دهد که مردم به سادگی دوست دارند که چهره ها را ببینند. سلفی ها توجه و تعاریف بیشتری نسبت به هر عکس دیگری جلب می کنند. و دوستان و همسالان ما گرفتن سلفی را با پسندیدن ” likes” و سایر روش های تایید در رسانه های اجتماعی تقویت می کنند.

نظریه مقایسه اجتماعی

یک توجیه برای اینکه چرا افراد به دیدن سلفی ها کشش دارند، چارچوبی روان شناسانه به نام نظریه مقایسه اجتماعی است.

مبتکر این نظریه، لئون فستینگر (Leon Festinger)، مطرح کرد که مردم یک کشش ذاتی به ارزیابی خود در مقایسه با دیگران دارند. این کار انجام می شود تا احساسمان را نسبت به خود بهتر کنیم (خود افزایی)، خود را ارزیابی کنیم (خود ارزیابی)، ثابت کنیم که ما دقیقا همان هستیم که فکر می کنیم هستیم (خود تاییدی) و بهتر شدن از آنچه هستیم (خود اصلاحی).

این فهرستی است از انگیزه هایی که مثبت به نظر می رسد. ولی متاسفانه واقعیت تا این اندازه خوش بینانه نیست.افرادی که سلفی های بیشتری پست می کنند، از کسانی که این کار را نمی کنند عزت نفس کمتری دارند.

به صورت خلاصه، سلفی ها توجه را جلب می کنند، که به نظر می رسد خوب باشد، ولی تصادف ماشین هم همین کار را انجام می دهد.

تاییدی که از “لایک ها” و تعاریف مثبت در شبکه های اجتماعی می آید برای تنهایی، جدابودن و عدم امنیت است.

با این تفاسیر، با وجود این شواهد ( به همراه مرگ افراد و حیوانات)، در رابطه با این دیوانگی چیز کمی برای خوشحالی وجود دارد.

مایکل وایگلد (Michael Weigold) ، استاد تبلیغات، دانشگاه فلوریدا