تعریف نظریه ؛
تعریف نظریه عبارت از داستان توجیه پذیری است که با مجموعه‌ای از واقعیت‌های جزئی همسازی دارد…
نظریه علمی عبارت از مجموعه کوتاه و منسجمی از مفاهیم، دعوی‌ها، و قوانینی است که غالباً به صورت ریاضی بیان می‌شوند و می‌توان از آنها برای توضیح و پیش بینی دقیق و صحیح پدیده‌های طبیعی استفاده کرد.
نظریه باید شامل سازوکاری باشد که توضیح دهد که مفاهیم، دعوی‌ها و قوانینش چگونه از نظریه‌های سطح پایین‌تر پدید می‌آیند…
نظریه ها به منزله حدسیات یا گمانهای نظری و موقتی تلقی می شوند که ذهن انسان آزادانه آنها را خلق می کند تا بر مسائلی که نظریه های قبلی با آن مواجهه می شده بوند فائق آیند و تبیین مناسبی از رفتار بعض جوانب جهان خارج ارائه کنند .
حدس های نظری همین که به اقتراح پیش نهاده می شوند بدقت و بدون شفقت به وسیله ازمایش و مشاهده مورد آزمون واقع می شوند.
قانون یا نظریه علمی؛
قانون یا نظریه علمی مطلوب صرفا بدین علت ابطال پذیر است که درباره جهان دعوی و سخن مشخصی دارد.
ابطال گرایان از این نکته بسهولت نتیجه می گیرند که هر اندازه نظریه ای بیشتر ابطال پذیر باشد ( به معنای عام و وسیع کلمه بیشتر ) ، بهتر است.
هرانداره که مدعای نظریه ای بیشتر باشد، امکان بیشتری در اختیار ما می نهد تا نشان دهیم که جهان در واقع آن گونه که نظریه تصریح می کند ، رفتار نمی کند.
نظریه بسیار مطلوب آن است که دربرگیرنده بیشترین اطلاعات درباره عالم طبیعت و در نتیجه بسیار ابطال پذیر باشد و هرگاه به بوته آزمایش برده شود ابطال نشود.
کوهن نسبی گرا
معیارهای کوهن در ارزیابی یک نظریه بر نظریه رقیب عبارتند از: « دقت پیش بینی بویژه پیش بینی کمی ، توازن بین موضوعات روزمره و غامض ، و تعداد مسائل مختلف حل شده» و نیز « سادگی ، گسترش و سازگاری با حوزهای دیگر».
کوهن انکار می کند که نسبی گراست. وی در پاسخ به اتهام نسبی گرا بودن می نویسد: «نظریه های علمی متاخر برای حل معماها در موقعیت های کاملا متفاوت ، اغلب از نظریه های علمی متقدم بهترند. این موضعی نسبی گرایانه نیست و این معنا را ایفاد می کند که قویا معتقد به پیشرفت علمی هستم.»
منابع؛
کتاب نظریه علمی چیست؟، نویسنده: موتی بن آری- مترجم: فریبزر مجیدی، انتشارات مازیار
کتاب چیستی علم، نویسنده : آلن اف. چالمرز، ترجمه: سعيد زيباكلام، انتشارات سازمان مطالعه و تدوين كتب علوم انساني دانشگاهها (سمت)
دیدگاهتان را بنویسید