بقراط ؛ پدر علم طب نوین
بقراط دوم نام بزرگ‌ترین حکیم یونانی است که در جزیره کوس به‌سال ۴۶۰ (پیش از میلاد) زاده شد و در شهر لاریسا به‌سال ۳۷۵ (پیش از میلاد) درگذشت. وی هم‌زمان با افلاطون و سقراط می‌زیست. نام پدرش هراکلیدس و نام مادرش فنارته بود.
بقراط بعد از آموختن علوم در مکتب پدر، نزد دیمقراطیس (دموکریت)، فیلسوف بزرگ به‌تحصیل پرداخت و مدتی به‌عنوان پزشک دوره‌گرد در سرزمین یونان و آسیای صغیر به سیاحت و طبابت پرداخت. پسران بقراط، به‌نام‌های دراکون و تسالوس، همچنین دامادش پلیبوس سنت خانوادگی را ادامه دادند. او برخلاف آنچه شهرت دارد نه مخترع و نه پایه‌گذار علم طب بود، ولی در زمان خود احاطه کامل بر دانشِ پزشکی ِ علمی و تجربی داشته و به‌لحاظ تشریح و نقد علمی شناخت بیماری‌ها، سرآمد بود. وی از شاگردان اسقلبیوس دوم است. یحیی نحوی گوید:
معلم فیلسوف و فاضل
«بقراط وحید عصر خویش و کامل و فاضل و مبین و معلم همه اشیا و در این کمالات ضرب‌المثل بوده و طبیب و فیلسوف بود و کار او بدانجا کشید که مردم او را چون خدایی بپرستیدند و حکایت او دراز است و درصناعت قیاس و تجربت، او را قوتی عجیب بود که هیچ طاعنی را در آن طعنی نتواند بود و او اول کس است که به‌بیگانگان طب آموخت چنانکه در کتاب عهد خویش به‌اطباء بیگانه گفته‌است تا مبادا علم طب از میان برود و آنان‌را به‌نظر ِ فرزندان ِ خویش می‌دید.»
بقراط در چه دوره ای زیست
ظهور او در سال ۹۶ تاریخ بخت‌النصر بود و این سال مطابق با چهاردهمین سال سلطنت بهمن درازدست پادشاه ایران است و نیز یحیی نحوی گوید:
«بقراط هفت‌تن از هشت‌تن طبیب عقیب اسقلبیوس مخترع طب است و جالینوس هشتمین آن‌هاست. جالینوس درک خدمت بقراط نکرده و مابین آن‌دو، ۶۶۵ سال فاصله‌است و بقراط ۹۵ سال بزیست. تا شانزده‌سالگی تحصیل می‌کرد و پس از آن مدت ۷۶ سال عالم و معلم بود و اولاد صلبی او سه تن بودند: تاسلوس، دراقن و دختری به نام مایاارسیا و این دختر اعلم از دو برادر خویش بود. و از نواده بقراط، بقراط بن تاسلوس و بقراط بن دراقن است. و به‌خط اسحاق دیده شد که بقراط نود سال عمرکرده‌است برخی از شاگردان بقراط عبارت‌اند از: لاذن، مرجس، ساوری، مکسانوس، مانیسون، اسطاط، غورس، سنبلقیوس، ثاثالس و فولوس. مفسرین کتب او عبارت‌اند از: سنبلقیوس، سنطالس، دیسقوریدس اول، طیماوس الفلسطینی، مانطیاس، ارسطراطس ثانی، قیاسی، بلادیوس که فصول بقراط را تفسیر کرده‌است و جالینوس.»
سلسوس، نویسنده دایرهالمعارف طب در قرن اول میلادی نیز او را چنین توصیف می کند: «اولین پزشکی که شایسته یادآوری است.»
طب بقراط بر پایه توازن چهار عنصر ـ آب (سرد و مرطوب)، هوا (مرطوب داغ)، آتش (داغ و خشک)، و زمین (سرد و خشک) ـ و اخلاط اربعه (مایعات بدن) ـ بلغم، خون، صفرا، و سودا استوار بود. بیماری نشانه عدم توازن این عوامل بود. مثلاً اگر بیماری از زیادی اخلاط سرد و مرطوب ناشی میشد، وظیفه پزشک برقراری تعادل بود.
پزشکان دیگر به طب بقراطی عمل نمیکنند، اما نام او هنوز در سوگندنامه بقراطی زنده است که دانشجویان بسیاری از دانشکدههای پزشکی، هنگام پایان تحصیلات به آن سوگند میخورند. بقراط از شاگردانش میخواست تا برای طبابت بر اساس برخی قواعد اخلاقی سوگند یاد کنند.
دیدگاهتان را بنویسید